مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی
یکی از تاثیرگذارترین رویدادهای دیپلماسی ایران از سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ برجام است که تاثیرات قابل توجهی را بر بازارهای مالی گذاشته و باعث افت و خیزهای بسیاری در حوزه‌های مختلف آن شده است. «برنامه جامع اقدام مشترک» که اختصارا برجام خوانده می‌شود؛ پس از طی کردن روندی بلند مدت در اردیبهشت ۱۴۰۰ به عنوان مذاکرات وین از سرگرفته شد.
در این مذاکرات مقرر شد تا توافقاتی میان ایران و طرفین در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران حاصل شود تا در نتیجه آن تحریم‌های ظالمانه‌ای که بر کشور ما اعمال شده است، برداشته شود. با توجه به اهمیت این موضوع و نتایجی که این توافق در پی دارد در این مقاله به تاثیرات مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
بررسی مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی
تعریفی بر مذاکرات وین
عبارت ۵ + ۱ به معنای جمعی از کشورهای بزرگ اقتصادی است که طرفین اصلی قرارداد برجام را تشکیل می‌دهند. همچنین اتحادیه اروپا نیز جزئی از طرفین قرارداد محسوب می‌شود. کشورهای مذکور با حمایت آمریکا از فعالیت کشورمان در رابطه با انرژی هسته‌ای با چشم‌انداز تسهیل مصرف انرژی ابراز نگرانی کردند و تقاضای متوقف‌سازی چنین فرایندی را با اعمال تحریم‌های گسترده داشتند.
در پی این اقدامات برنامه‌ای به نام برجام از سال‌های ۱۳۹۲ خورشیدی در دستور کار قرار گرفت تا توافقاتی میان ایران و کشورهای مذکور حاصل و تحریم‌ها برداشته شود. این فرایند برای مدتی با موفقیت رو به رو شد اما پس از روی کار آمدن رئیس جمهوری سابق آمریکا «ترامپ» اقدامات نامعقولی از طرف او پدیدار شد و سپس برجام در حالت تعلیق قرار گرفت.
حال در اردیبهشت ۱۴۰۰ شمسی و همزمان با پایان انتخابات جدید آمریکا و با پیروزی «بایدن» برجام مجددا در قالب «مذاکرات وین» روی کار قرار گرفت تا اقدامات لازم برای رفع تحریم‌ها انجام شود و توافقاتی میان طرفین شکل بگیرد.
تحریم‌هایی که به واسطه برجام بر کشورمان اعمال شده بود عملا تاثیرات قابل‌توجهی بر اقتصاد کشور گذاشته است اما نتیجه مجموعه مذاکرات وین می‌تواند بخش یا تمامی این تحریم‌ها را رفع کند و باعث بهتر شدن وضعیت کشور شود. با توجه به این تعریف در ادامه مقاله پیش رو به بررسی مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی خواهیم پرداخت.
تاثیر مذاکرات وین بر بازارهای مالی
بازارهای مالی عبارتند از مجموعه بسترهای سرمایه‌گذاری از جمله بازار بورس اوراق بهادار، بازار ارز، بورس کالا و… که هر روزه توسط سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرند. این بسترها از طرفی وابستگی اجتناب‌ناپذیری با یکدیگر دارند و از طرفی دیگر با وضعیت‌های مختلف اقتصادی نیز ارتباط تنگاتنگی دارند. لازم به ذکر است که مذاکرات وین می‌تواند بر بازارهای مالی تاثیر گذارد و شرایط بازارها را با افت و خیز مواجه کند. از این رو مناسب است تاثیرات مذاکرت برجام را با توجه به بازه‌های زمانی متناوبی بررسی کنیم.
چگونگی روند مذاکرات وین
بازه زمانی روند مذاکرات به معنای بلاتکلیفی یا نبود نتیجه‌ای مشخص برای آن است. در این وضعیت عاملی که توانایی تاثیرگذاری بر رفتار سرمایه‌گذاران را دارد، اخباری است که توسط رسانه‌های مختلف داخلی یا خارجی از نتیجه نشست‌های وین منعکس می‌شود. این اخبار با ایجاد وضعیت‌های ذهنی متنوع میان افراد، تصمیم‌گیری‌شان را با تغییرات مختلف رو به رو خواهد کرد تا این تصمیمات تاثیر خود را با توجه به عرضه و تقاضا بر یک بازار نمایان کند. حال بگذارید این بازه زمانی را با در نظر گرفتن احتمالات بررسی کنیم.
۱- اخبار مثبت
رفع تحریم‌ها باعث می‌شود تا ارز بیشتری به کشور وارد شود و قیمت کالاهای وارداتی یا مونتاژی کاهش یابد. از این رو اخبار مثبتی که در این رابطه منتشر می‌شود توانایی کاهش تقاضا نسبت به ارز را خواهد داشت و این بازار و بازارهای مرتبط را به سمت کاهش قیمت سوق می‌دهد. بازار سهام را می‌توان در این شرایط خنثی پیش‌بینی کرد که در صورت تغییر بستر سرمایه‌گذاری اشخاص به آن، رشد کوچکی را تجربه خواهد کرد.
۲- اخبار منفی
اخباری که بازتاب دهنده عدم نتیجه‌گیری نشست‌ها یا طولانی شدن روند مذاکرات باشند، توانایی تاثیرگذاری موقتی در بازارهایی چون ارز را خواهند داشت. در چنین شرایطی خروج سرمایه از سهام و خرید ارز بابت افزایش قیمت، مورد خارج از انتظاری نخواهد بود اما همچنان می‌توان اکثر این تاثیرات را موقتی دانست. چرا که اخبار جز تاثیرگذاری هیجانی تاثیر عمیقی نخواهند داشت.
توافق در مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی
مورد توافق قرار گرفتن برجام با توجه به درخواست‌های غیر مستقیم رئیس جمهوری جدید آمریکا و اقداماتی که رئیس جهوی سابق کشورمان «دکتر حسن روحانی» تا پایان سال ۱۳۹۸ به کار گرفته بود خارج از توقع نیست اما این امکان وجود دارد که چنین توافقی روند طولانی را طی کند.
در صورت اجرای توافقات میان طرفین برجام و رفع تحریم‌ها، می‌توان فرضیاتی را در این رابطه بررسی کرد. اما انتظارات طرفین در مذاکرات چه هستند؟
تصویر فوق بیانگر اطلاعاتی است که از چشم‌اندازهای طرفین نسبت به مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی به دست آمده است. در صورت تحقق توافقات، جمهوری اسلامی ایران به دارایی‌های بلوکه شده دست خواهد یافت و تحریم‌ها از کشور رفع خواهد شد. با تحقق این انتظارات می‌توان احتمالاتی را در نظر گرفت که در زیر بررسی‌شان خواهیم کرد.
۱- بازار ارز
یکی از دلایلی که موجب افزیش قیمت ارز در جامعه می‌شود کمبود آن به دلیل افت تراز تجاری است. در این شرایط عرضه ارز نسبت به تقاضایی که در جریان است کاهش یافته و معامله‌گران حاضر به خریداری آن با قیمت بیشتری هستند. در صورت حصول توافقات و رفع تحریم‌های صادرات و واردات، امکان ارزآوری به صنایع مختلف اعطا خواهد شد. از طرفی آزادسازی مطالبات بلوکه شده ایران عرضه ارز را افزایش می‌دهد و قیمت آن کاهش خواهد یافت.
۲- بازار طلا
با توجه به وابستگی قیمت طلا به ارزش جهانی آن، رفع تحریم‌های مرتبط به فلزات گرانبها امکان کاهش قیمت طلا را تضمین خواهد کرد و با توجه به نبود آن در چشم‌اندازهای طرفین، می‌توان احتمال رفع حباب‌های قیمتی را از بازار طلا انتظار داشت.
۳- بازار کالا
بورس کالا طیف گسترده‌ای را در بر دارد که مواد اولیه صنایع جزو لاینفک آن است. بخشی از مواد اولیه صنایع در حال حاضر از طریق واردات تامین می‌شود که قیمت ارز نقش موثری بر قیمت آن خواهد داشت. با این حساب در صورت حاصل شدن توافقات برجام، امکان کاهش قیمت مواد اولیه به دنبال کاهش قیمت ارز مبحث قابل تاملی است که این امر قیمت کالای تولیدی را نیز کاهش خواهد داد. افزایش قدرت مصرف‌کننده مورد دیگری است که پس از کاهش هزینه تولید به میان خواهد آمد.
۴- بازار سهام
در ادامه بحث مذاکرات وین و تاثیر آن بر بازارهای مالی به بازار سهام می‌رسیم. ساختار سهام بر کسی پوشیده نیست اما سهام صنایع تولیدی در توافقات برجام تاثیر قابل توجهی را نسبت به دیگر موسسات موجود در بورس اوراق بهادار تجربه خواهند کرد. این مهم به دلیل کاهش قیمت مواد اولیه خواهد بود اما به دنبال آن کاهش قیمت ارز این امکان را خواهد داشت تا درآمد صنایع صادرات محور را کاهش دهد.
با این حال در بررسی کلی بازار سهام می‌توان گفت که در صورت توافقات برجام، می‌توانیم توقع رشد مناسبی را از بازار سهام داشته باشیم زیرا به دلیل افت قیمت ارز، مسکن، طلا و… سرمایه‌گذاران از بازارهای موازی خارج می‌شوند و به بستر مورد اطمینان‌تری روی خواهند آورد. از این رو بازار بورس و دو گزینه فعالیت مستقیم و غیرمستقیم انتخاب‌هایی خواهند بود که در ادامه بررسی‌شان خواهیم کرد.
۱٫ فعالیت مستقیم در بازار سهام
سرمایه‌گذارانی که از اطلاعات کامل و تجربه معامله در بورس اوراق بهادار را دارند غالباً با فعالیت مستقیم اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. این گروه با دیدگاه بلندمدت انتظارات خود را از سرمایه‌گذاری برآورده می‌کنند.
فعالیت مستقیم به معنای استفاده از اطلاعات، تحلیل‌ها و نتیجه‌گیری‌های شخصی به واسطه کسب درآمد از معامله سهام است. این شیوه از فعالیت ریسک نسبتا بالایی دارد و برای اشخاص ریسک‌گریز یا افرادی که وقت مورد نیاز برای تحلیل یا رصد بازار را ندارد مناسب نیست. از این رو، بسیاری از سرمایه‌گذاران از شیوه غیر مستقیم استفاده می‌کنند.
۲٫ فعالیت غیرمستقیم در بازار سهام
استفاده از اطلاعات، تجربیات، تحلیل‌ها و مدیریت یک نهاد حرفه‌ای به معنای فعالیت غیر مستقیم در حوزه سرمایه‌گذاری است. سبدگردانی اختصاصی و بهره‌گیری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری دو مصداق فعالیت غیرمستقیم هستند. هر روزه افراد بسیای از مزایای این دو شیوه بهره می‌برند و با آسودگی خاطر اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. فعالیت غیرمستقیم در بازار سهام به دو گروه اصلی سبدگردانی اختصاصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تقسیم می‌شود.
جمع بندی
در این مقاله به تاثیرات مذاکرات وین و تاثیر آن در بازارهای مالی پرداختیم و شیوه‌های سرمایه‌گذاری در آن را بررسی کردیم. با این حال لطفا توجه داشته باشید مطالب بالا تنها جنبه اطلاعاتی دارند و سیگنال خرید و فروش نیستند پس به استراتژی معاملاتی خود پایبند باشید. در صورتی که احساس می‌کنید بهتر است شیوه سرمایه‌گذاری خود را تغییر دهید توصیه می‌کنیم که سبدگردانی اختصاصی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری را به عنوان دو گزینه مطمئن برای فعالیت در نظر داشته باشید.
